گیاهان دارویی در مشت زهرا ناظری

نزدیک به صد سال است که علم پزشکی مدرن در کشور ما رایج و طب سنتی به حاشیه رانده شده است. ورود پزشکی‌نوین سبب شد که حکیمان و اطبای سنتی به کناری نهاده شوند و به طب سنتی و داروهای گیاهی به دیده‌ بی‌اعتمادی بنگرند، اما اوضاع چنین نماند؛ در چند سال‌ اخیر، درمان‌های سنتی با شتاب فراوان گاهی با شعار «درمان جایگزین» و گاه شعار «درمان مکمل» در حال رشد و فراگیری هستند، این را می‌توان از توجه عمومی به گیاهان دارویی و نیز افزایش چشمگیر عطاری‌ها فهمید.

کشور پهناور ایران با آب و هوای گوناگون و شرایط اقلیمی مختلف و حدود 8هزار گونه گیاهی، بی‌شک می‌تواند در ردیف اول کشورهای تولیدکننده گیاهان دارویی و فراورده‌های آن قرار گیرد، بنابراین تربیت نیروی انسانی ماهر و کاردان برای استفاده از این پتانسیل بالقوه بخشی از نیاز کشور را در راستای نیل به اهداف یادشده تأمین خواهد کرد، از این رو در سال‌های اخیر رشته‌ای در هنرستان‌های کار و دانش باعنوان گیاهان دارویی شکل گرفته است.

شناخت گیاهان دارویی، آشنایی با ماشین‌آلات و تجهیزات استحصال مواد مؤثر، روش‌های تکثیر و پرورش گیاهان دارویی، روش‌های بهره‌برداری از گیاهان دارویی مرتعی و جنگلی، درختان و درختچه‌های دارویی، اقتصاد گیاهان دارویی، اکولوژی گیاهان دارویی و... از جمله مواردی است که این هنرجویان در دوران تحصیل با آن آشنا می‌شوند.

زهرا ناظری، دانش‌آموز هنرستان دخترانه حضرت زهرا(س) واقع در منطقه آموزشی تبادکان، یکی از هنرجویانی است که در رشته گیاهان دارویی تحصیل می‌کند و به‌تازگی در المپیاد هنرستان‌های سراسر کشور که در استان هرمزگان برگزار شد رتبه اول رشته گیاهان دارویی را از آن خود کرد. گفت‌وگویی با وی ترتیب داده‌ایم که در ادامه به آن می‌پردازیم.

زهرا ناظری متولد سال1381 بوده و در یک خانواده پرجمعیت روستایی بزرگ شده است. 5برادر و یک خواهر دارد و پدرش کشاورز و مادر نیز هم‌پای پدر به رسیدگی امور کشاورزی و دام‌پروری مشغول است.

وی می‌گوید: زندگی روستایی به من آموخت که باید کار کنم، تلاش روزافزون داشته باشم تا به خواسته‌هایم در زندگی دست پیدا کنم، پدر و مادر من هر دو به حرفه کشاورزی مشغول بودند، من نیز به کشاورزی علاقه‌مند شدم، آن هم رشته‌ای خاص در علم کشاورزی به نام «گیاهان دارویی» که به شدت نظر من را جلب کرده بود. سرانجام در سال دهم و هم‌زمان با انتخاب رشته، تحصیل در هنرستان و رشته گیاهان دارویی را انتخاب کردم.

کسب رتبه برتر مسابقات استانی در رشته گیاهان دارویی

دانش‌آموز هنرستان کار و دانش حضرت زهرا(س) در سال یازدهم در مسابقات استانی رشته گیاهان دارویی که به‌طور عملی و تئوری برگزار می‌شود، شرکت کرده و در هر دو رقابت رتبه اول را از آن خود می‌کند.

ناظری می‌گوید: از سالی که تحصیل در رشته گیاهان دارویی را آغاز کردم به دنبال دستیابی به موفقیت و کسب افتخار بودم، سال یازدهم در رقابت‌های استانی رشته گیاهان دارویی شرکت کردم، این مسابقات در دو بخش عملی و تئوری برگزار شد و من در هر دو رتبه اول را کسب کردم.

وی در توضیح نحوه برگزاری مسابقات عملی رشته گیاهان دارویی بیان می‌کند: رقابت‌های عملی استانی در قالب چند ایستگاه برگزار شد، ایستگاه اول به شناسایی، نام اختصاری، نام علمی، نام عامیانه و کاربرد انواع گیاهان دارویی، علف‌های هرز و بذر گیاهان دارویی اختصاص داشت. مریم‌گلی، پنیرک، تاج خروس و شاه‌تره از انواع گیاهان دارویی بود که ما باید شناسایی کرده و کاربرد آن‌ها را بیان می‌کردیم. 

ایستگاه دوم مسابقات عملی استانی شامل اسانس‌گیری با دستگاه کلونجر بود که در آن اسانس‌گیری از گیاهانی همچون بومادران، زیره سیاه و پنیرک انجام می‌شد. همچنین ایستگاه سوم به شناسایی بافت خاک به روش لمسی اختصاص داشت. در شناسایی بافت خاک مقدار مشخصی آب را با مقداری خاک مخلوط می‌کردیم و با لمس دست، بافت خاک را که ممکن است رسی، سیلتی یا شنی باشد تشخیص می‌دادیم.

کسب رتبه اول مسابقات کشوری در رشته گیاهان دارویی

رتبه اول مسابقات استان خراسان رضوی در رشته گیاهان دارویی در سال دوازدهم در المپیاد هنرستان‌های کار و دانش کشور که در استان هرمزگان برگزار شده، شرکت کرده و باز هم رتبه اول مسابقات را از آن خود می‌کند.

ناظری در این باره می‌گوید: با کسب رتبه برتر استان جواز حضور در مسابقات کشوری را کسب کردم. ترتیب مسابقات کشوری نیز همانند رقابت‌های استانی بود و در دو بخش تئوری و عملی برگزار شد. در بخش تئوری من رتبه سوم کشور و در بخش عملی رتبه اول را از آن خود کردم.

وی ادامه می‌دهد: ایستگاه‌های رقابت‌های عملی کشوری در مقایسه با مسابقات استانی بسیار سخت‌تر و پیچیده‌تر بود و شامل 4ایستگاه شناسایی انواع گیاهان دارویی و بذر گیاهان دارویی، شناسایی بافت خاک، اندازه‌گیری PH محلول‌ها و شناسایی انواع سم‌ها، آفت‌کش‌ها و قارچ‌ها می‌شد. خدا را شکر من در این بخش رتبه اول مسابقات کشوری را به دست آوردم.

روی آوردن مردم به گیاهان دارویی

رتبه برتر کشوری در رشته گیاهان دارویی می‌افزاید: عوارض سوء داروهای شیمیایی، موقعیت برتر پزشک نسبت به بیمار، هزینه زیاد داروهای شیمیایی و کمیاب‌بودن آن‌ها در برخی موارد، نگرش فرهنگی، اجتماعی و روانی مثبت جامعه به طب سنتی و مزیت‌های اقتصادی طب مکمل از عللی است که اقبال جامعه به داروهای گیاهی و طب سنتی افزایش یافته است.